Güncellenmiş Ulusal Katkı Beyanlarını Tamamlayan Ülkelere Tebrikler

Paris Anlaşması'nın kabul edilmesinin üzerinden neredeyse on yıl geçti. Paris'te gerçekleşen COP21 sırasında uluslararası müzakerelerde eşi benzeri görülmemiş uzlaşıya dayalı bir sürece tanıklık ederken duyduğum mutluğu dün gibi hatırlıyorum. Sürdürülebilir bir gelecek için bir umut duygusuydu. O günden bu yana on yıl geçti. Paris Anlaşması'nın onuncu yıldönümü bu Kasım ayında COP30 'da “kutlanacak”. Acaba doğru yola girmeyi başarbildik mi? Orta ve uzun vadede uluslararası topluma rehberlik etmek üzere tasarlanmış küresel bir anlaşmanın kutlanmasını haklı çıkaracak geçerli bir nedenimiz olabilecek mı? Acilen kararlaştırılan hedeflere ulaşma konusundaki başarımızı değerlendirmemiz gerekmektedir. Paris Anlaşmanın en önemli hedefleri arasında, iklim değişikliğinin yıkıcı sonuçlarını önlemek amacıyla küresel sıcaklık artışını sanayi öncesi seviyelerin 1.5 °C veya “2 °C'nin oldukça altında” sınırlamak yer alıyor.

1,5°C hedefine ulaşma konusunda ciddi şüphelerin olduğu bir dönemde, ülkeler sera gazı salımlarını azaltmaya yönelik önümüzdeki on yıla göre revise edilmiş ulusal planlar hazırlama konusunda endişe verici derecede rahat görünüyorlar. Yasal bağlayıcılığı olan Paris Anlaşması uyarınca ülkelerin her beş yılda bir Birleşmiş Milletlere “Ulusal Katkı Beyanları” (NDC) sunmaları ve toplam küresel salımları nasıl azaltmayı planladıklarını şeffaf bir şekilde paylaşmaları beklenmektedir. Bu planlar sözleşmenin bel kemiğini oluşturuyor ve düşük karbonlu bir geleceğe doğru ilerleyip ilerlemediğimizi takip etmek için büyük önem taşıyor. Ülkelerin güncellenmiş Ulusal Katkı Beyanlarını' 10 Şubat 2025 tarihine kadar sunmaları bekleniyordu. Ancak, Paris Anlaşmasına taraf 195 ülkenin sadece 13'ü zamanında planlarını teslim etmişlerdir. Son teslim tarihini kaçıran 182 ülke ise küresel salımların %83'ünü ve dünya ekonomisinin yaklaşık %80'ini temsil etmektedir (Carbon Brief, 2025). 

Bu yıl hazırlanması gereken ulusal planlar, 2035 yılına kadar küresel sıcaklıkların bir göstergesi olacağı için kritik önem taşımaktadır. Bir bakıma, küresel toplumun önümüzdeki on yıl içinde önemli kritik eşiklerin aşılmasını engellemek için sahip olduğu son şans olabilir. 

Ulusal Katkı Beyanlarının Birleşmiş Milletler Iklim Değişikliği Çerveve Sözleşmesi sekretaryasına sunulması için son tarih Eylül 2025'e ertelenmiştir. Bu rapoları teslim alan sekretarya iki ay içerisinde tüm planları gözden geçirecek ve küresel sıcaklıkları sınırlama konusunda  nerede durduğumuza dair bir değerlendirme yapacaktır.  Görünen o ki asıl endişe kaynağı bu hayati belgelerin zamanında sunulması değil, bu belgelerin iddialı hedefler içermesi ve düşük karbon ekonomisine dönüşümü sağlama düzeyleridir. Kasım ayında COP30 başlamadan önce ulusların sundukları hedeflerin dünyayı 1.5°C’de sınırlayabileklerini umalım.